QUENYA

 DERSLER 6:

FİİLDE GEÇMİŞ ZAMAN

Bir aylık aradan sonra işte bir kez daha buradayız. Hatırlıyorsanız en son geniş zamanı işlemiştik. Aynı zamanda şimdiki zamanı da içeriyordu. Şimdi ise geçmiş zamanı işleyeceğiz.

Türkçe'de geçmiş zaman iki şekilde kullanılmaktadır. -miş'li ve -di'li geçmiş zamandır. Quenya'da ise fiiller geçmiş zamandaki hallerini alırlarken -në ekini alır. Birkaç örnek verelim:

ora- "diren-", geçmiş zamandaki hali oranë "direndi"

hehta- "ayır-", geçmiş zamandaki hali hehtanë "ayırdı"

ulya- "dök-", geçmiş zamandaki hali ulyanë "döktü"

sinta- "sol-", geçmiş zamandaki hali sintanë "soldu"

• ahyanë "değişti" fiilini bir cümleye "manen lambë Quendion ahyanë?"(Elflerin dili ne kadar değişti?) soru cümlesindeki gibi ekleyebiliriz. Burada aslolan ahya-  "değiş-" fiilidir.

• Ayrıca sonu sesli ile bitmeyen sil- "parlamak", tir- "izlemek", mat- "yemek" gibi fiillere de -në pek tabii eklenebilir. "sillë (neden böyle olduğu aşağıda açıklandı),  tirnë" (mat için aynı şeyi söyleyemem)

• Sonu "n" sessizi ile biten fiillerde sorun çıkabileceğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. cen- "görmek" ise "cennë" ise "gördü" olarak çevrilebilir.

• Fakat "l" ile biten kelimelerde sorun çıkar. Örneğin: vil- "uçmak" vilnë değil de villë olarak kullanılır. Yani l ile biten sözcüklerde geçmiş zaman "llë" şeklinde olur.

• p, t, c harflerinde ise daha farklı bir yapı vardır. p ve c ile biten sözcükler geçmiş zaman ile yazılacakken şu örneklerdeki gibi olurlar:

• top- "kaplamak" geçmiş zamanda  tompë , yani son sözcükten önce m, en sona ise ë gelir.

• t ile biten sözcüklerse:

• mat- "yemek" geçmiş zamanda mantë, yani bu kez m değil n geldi.

 

KELİME BİLGİSİ

lempë "beş"

elen "yıldız"

harma "define" (isim)

sil- fiil "parlamak" (with white or silver light, like star-shine or moon-shine)

hir- fiil "bulmak"

cap- fiil "zıplamak"

tec- fiil "yazmak"

quet- fiil "konuşmak, söylemek"

mel- fiil "sevmek" (arkadaş olarak, aşk anlamında sevmenin Quenya'daki karşılığı bilinmiyor)

cen- fiil "görmek" (cenda- "okumak", aynı zamanda çok yakından bakarak görmek anlamında kullanılır).

orta- fiil "doğmak",(güneşin doğumu, bebek değil) aynı zamanda = "yukarı hareket etmek".

harya- fiil "sahip olmak" (harma "define" ile bağdaştırılmıştır)

 

 

ALIŞTIRMALAR

 

1. Türkçeye çeviriniz

 

A. I nér cendanë i parma.

B. I Naucor manter.

C. I aran tultanë i tári.

D. Nís lindanë.

E. I vendi tirner i Elda.

F. I lempë roccor caitaner nu i alta tasar.

G. I eleni siller.

H. I Nauco cennë rocco.

 

2. Quenya'ya çeviriniz

 

I. Bir cüce bir define buldu.

J. Bir elf konuştu.

K. Bir at zıpladı.

L. Bir(the) kral elfleri severdi.

M. Bir adam kitap yazdı.

N.Krallar definelere sahiptir.

O.Bir(the) kral ve bir(the) kraliçe dört elf ve beş cüce çağırdı.

Geçen dersin cevapları

1.
A. (The) kadın gülüyor
B. En şişman cüce yiyor.
C. (The) Kraliçe kralı izliyor.
D. En büyük dağ kudretli.
E. (The) adam en güzel bakireyi çağırıyor
F. Kuş şarkı söylüyor.
G. Cüceler dört elfi yakaladı.
H. (The) en kudretli kral bilge
2.
I. I nís tíra i analta cirya.
J. I anúmië neri nar firini.
K. I Elda mápëa i parma.
L. Canta neri caitëar nu alda.
M. I assaila Elda cendëa parma (an-saila becoming assaila by assimilation)
N. I aran ar i tári cendëar i parma.
O. I aiwi lindëar.
P. I canta Naucor tírar aiwë.

Gelecek ay: Fiilde gelecek zaman